Grey New World

Paul Noble (1963, Engeland) werkt al bijna twintig jaar aan zijn Nobson Newtown. In een uiterst gedetailleerde tekenstijl, met een doorgevoerde isometrische projectie en een altijd gehandhaafde lichtval tekent hij verschillende scènes van de stad op gigantische samengestelde oppervlakten. Het grijze grafiet van zijn potlood, zowel fluweelzacht als messcherp opgebracht, tovert een absurde realiteit uit het brein van de kunstenaar.

Nobsend, 1997. Cranford collectie, Londen. Courtesy Paul Noble

Opvallende stilte
Nobson Newtown wordt weergegeven door een reeks typerende plaatsen en gebouwen. Zo worden we rondgeleid langs het ziekenhuis (Nobspital, 1997-1998), de gevangenis (Prisonob, 2013), een winkelcentrum (Mall, 2001-2002), een stadspark (Nobpark, 1998) en een aantal markante villa’s. Alle tekeningen zijn zelfstandige werken maar vormen door hun stijl – en de tekst op de begeleidende routebeschrijving – een sterke eenheid die Nobles fabelachtige werkelijkheid laten zien.

Het is opvallend stil in Nobson. Er is geen mens te zien, geen vervoermiddel, alleen bouwwerken en hier en daar wat begroeiing. De rotsachtige ophopingen die de indruk wekken op natuurlijke wijze te zijn ontstaan, hebben bij nader inzien een menselijke oorsprong. Als er toch figuren opduiken, zowel mens als dier, zijn ze meestal op een sokkel geplaatst en verwijzen ze naar klassieke beeldhouwwerken of sculpturen van kunstenaars als Henry Moore of Robert Smithson. De begraafplaats (Nobsend, 1997) is weergegeven als een lugubere beeldentuin.

~

Typografie

Nog raadselachtiger is de manier waarop Noble typografische vormen in zijn werken stopt. De letters die hij aan het begin van de tentoonstelling als alfabet introduceert, duiken overal op als onderdeel van de voorstelling. In hun driedimensionale verschijning – nauwelijks leesbaar – gaan ze op in het stedelijke landschap als toevallig geplaatste bouwsels waarvan na enige tijd de betekenis zichtbaar wordt.

Naast de metershoge tekeningen is de tentoonstelling aangevuld met een aantal sculpturen uit de vormentaal van de kunstenaar. De darmvormige kronkels die op verschillende plaatsen potloodgrijs de stad bevolken, staan tegelijk imposant in roze marmer midden in de zaal. Zo ook de monumentale hekwerken die op veel plekken de architectuur begrenzen. Het is deze schaalverandering die de tentoonstelling een magische dimensie geeft: de kijker verplaatst zich achterwaarts vanuit het kleinste detail, ervaart in vogelperspectief de totale omgeving en begeeft zich uiteindelijk zelf in Nobson Newtown. Om dan opnieuw naar voren te stappen en op de tekening een volgende vierkante decimeter af te speuren.

Public Toilet, 1999. Particuliere collectie, Londen. Courtesy Gagosian Gallery

Seks op de muur

De mogelijke aanwezigheid van de mens is voornamelijk te merken aan de hier en daar getekende metro-ingangen. Alsof Noble wil aangeven dat er ónder zijn grenzeloze fantasiewereld nog een andere is, die op ieder moment betreden kan worden. Ook de seksuele verwijzingen – bij nadere bestudering blijken de muren van het winkelcentrum ermee te zijn volgetekend – duiden op een vorm van leven die in tegenstelling is met de verstilde leegheid van het geheel.

Waar zijn we beland? Is dit archeologische landschap een overblijfsel van een door rampen geteisterde biotoop, of is het juist een nieuwe levensvorm die nog bezig is zich te ontwikkelen tot een surrealistische maatschappij? Die vraag blijft onbeantwoord maar wordt versterkt door de virtuoze ambachtelijkheid waarmee Paul Nobles zijn losse vellen invult. Het doorlopend scheppen van deze wereld moet een immens karwei zijn en is gelukkig nog lang niet aan zijn eind gekomen, als we de kunstenaar mogen geloven. Het feit dat de verschillende onderdelen – voor het eerst – uit afzonderlijke collecties zijn samengebracht, is een extra reden voor een dagtrip naar Nobson Newtown.