Marathon

Wie weet het zich nog te herinneren: de commotie rond de Rote Armee Fraktion, De linksradicale beweging van Andreas Baader en Gudrun Ensslin die rond 1970 stelling nam tegen de Duitse burgerij (die categorisch zweeg over hun oorlogsverleden), de Vietnamoorlog en het consumentisme? De groep stichtte een brandje op de speelgoedafdeling van het Frankfurtse warenhuis Kaufhof (omdat er geweertjes verkocht werden) en dat werd met extreem politiegeweld beantwoord. Voor journaliste Ulrike Meinhof was dat een reden om zich bij die RAF aan te sluiten. Dit was de geboorte van de Baader/Meinhof-groep en een hysterische heksenjacht op deze ’terroristen’ die eindigde in haar – vermoedelijke – zelfmoord in de Stammheimgevangenis in 1976. De feitelijke rol van Ulrike Meinhof bij die escalerende gebeurtenissen is altijd in twijfel getrokken en juist daarover gaat de voorstelling Vuurvrouwen van het Ro Theater. In hoeverre was Meinhof een terroriste en waar lag nu werkelijk de schuld van die explosie van geweld? Tekstschrijver Rob de Graaf laat dat in het midden, maar legt wel heel nadrukkelijk een verband met de geschiedenis van Jeanne d’Arc die als een door God gekozen strijdster de Engelsen bevocht maar door haar eigen achterban tot de brandstapel werd veroordeeld. Fania Sorel is een overtuigende Ulrike Meinhof, maar de meeste indruk maakte op mij ditmaal Sylvia Poorta als de vrouw die precies door heeft waar het om gaat en dat in explosieve  zinnen duidelijk maakt: “dit land leeft in een kramp”. Precies. Een stilmakende voorstelling waarvan je eigenlijk even moet bijkomen.

Toen was het alweer tijd voor Festival De Keuze, waarmee de Rotterdamse Schouwburg jaarlijks elf dagen lang een selectie brengt van toonaangevende internationale producties. Een marathon waar we de rest van de maand mooi zoet mee zijn geweest. De opening kwam wat ons betreft van de Argentijnse theatermaker Sergio Boris die met Viejo Solo y Puto een schokkend inkijkje geeft in een buitenwijk van Buenos Aires: de absolute onderkant van de samenleving. Plaats van handeling is een obscure apotheek met travestieten, profiteurs, drank, pillen en een aan de grond geraakte pharmaceut: een gekweld mens en in veel opzichten een buitenstaander. Het zijn herkenbare types, maar die worden zó consequent vastgehouden, zó vlijmscherp uitgespeeld, dat je je serieus afvraagt wat voor creeps de schouwburg nou weer in huis heeft gehaald. Het blijkt bij de afgroet gelukkig mee te vallen: gewone acteurs, maar wel hele briljante.
De Keuze zorgde bijna terloops ook nog even voor de opening van het dansseizoen hier, en hoe! De Franse choreograaf Olivier Dubois maakt met zijn Ballets du Nord al een tijdje politiek geëngageerde en zeer controversiële voorstellingen en met zijn nieuwe stuk Souls liet hij daar een fraai staaltje van zien. Neem een bak zand van 10 bij 10 meter en zes zwarte dansers die in groepjes van drie tergend traag naar elkaar toe rollen. Voeg daarbij een achtergrond van een stampend ritme van Afrikaanse trommels en je hebt meteen al een bijna bezwerende spanning opgebouwd die, zoals te verwachten was, halverwege tot uitbarsting komt. Wat volgt, heeft nog het meest weg van een rituele danse macabre, soms dreigend – als de dansers met waanzinnige lege ogen in de zaal staren – soms woest wanhopig en uitmondend in een haast ontroerende begrafenisceremonie. Plotseling doorzie je de boodschap van Dubois. Je zit al die tijd te kijken naar het drama van de bootvluchtelingen. Er zijn maar weinig voorstellingen die zo’n verpletterende indruk achterlaten als Souls. Adembenemend mooi, danstechnisch volmaakt, maar ook ongemakkelijk en zo hoort het.
Dubois werd voorafgegaan door de korte solo Mean van de Amerikaans-Taiwanese breakdancer Tom Tsai in de hal van de schouwburg en ook dat was bijzonder. Vooral omdat het nu eens niet ging om een spektakelgerichte showcase (die b-boys overigens nooit langer dan twee minuten volhouden) maar om een opeenvolging van beheerste elastieke bewegingen. En terwijl Tsai zich zorgvuldig in de knoop werkte en zen-achtige posities innam, hield hij ook nog eens een uitgebreide monoloog van een kwartier over het begrip identiteit. Daar raak je alleen als toeschouwer al behoorlijk van uitgeput. Net als van het overweldigende aanbod van dit festival trouwens. Ik kom er de volgende keer nog wel even op terug.