Theater / Voorstelling

Ter lering en vermaak

recensie: Sander van Opzeeland - Kunst met een grote K

.

Om die vraag te kunnen beantwoorden moet eerst de definitie van Kunst worden vastgesteld. Hiermee opent van Opzeeland de avond. De uiteenzetting over de complexiteit en – nog bepalender – de subjectiviteit van dit concept vormt het raamwerk voor de voorstelling. Zoals kunst wel vaker behelst, duurt het even voordat de lijnen zichtbaar worden. Door zijn onpeilbare houding en vervreemdende onsamenhangendheden in de verhaallijn lijkt het alsof van Opzeeland pas halverwege op stoom komt. 

~

Breken met conventies
Van Opzeeland breekt met de ongeschreven regels van het cabaret. Zo trekt de cabaretier niet zijn mooiste pak aan voor zijn première en is hij niet per se heel grappig. Er staat een ondefinieerbaar decorstuk op het podium dat op willekeurige momenten licht geeft en niet alle losse eindjes worden aan elkaar geknoopt in de finale. Net als bij moderne kunst lijken niet alle elementen een duidelijke functie te hebben en wordt er een eclectisch geheel gevormd.
Hoewel hij die hogere kunst duidelijk ambieert, is hij zeker niet te beroerd om het plebs te voorzien van wat vaste onderdelen die zelden missen in een cabaretprogramma. Politiek, religie, liefde, actualiteit en wat mopjes passeren netjes de revue. Ook blijkt hij – net als menig cabaretier – niet de beste zanger. Daarnaast waarborgt hij de maatschappijkritische houding, die zijn hoogtepunt bereikt in het betoog waarin hij sociale media in tijdsperspectief plaatst. Hierin wordt duidelijk dat iets pas waarde lijkt te krijgen wanneer je het deelt; wanneer anderen er een oordeel over hebben. Een ‘echte’ Kunstenaar lapt dit oordeel vanzelfsprekend aan zijn laars en gaat zijn eigen weg. 

Esthetiek versus inhoud
Tijdens de veelal herkenbare scènes over eenzaamheid en sociale onhandigheid hangt de toeschouwer aan van Opzeelands lippen. Dit zijn de momenten waarop er even onderuit gezakt geconsumeerd kan worden. Ook blijkt hij een meester in het aanvoeren van analogieën waarmee hij relativeert en nuances aanbrengt. De mooiste is degene waarin hij ‘esthetiek versus inhoud’ projecteert op de vrouw. Bij een klein percentage vrouwen gaat het samen, maar doorgaans levert het één onherroepelijk in op het ander. Dat dit percentage bij mannen nog lager ligt, vergeet hij overigens te vermelden. 

~

Rothko van het cabaret
Hoewel de voorstelling slechts een aantal keer piekt, lijkt van Opzeeland zijn doel te hebben behaald. Of je ervan houdt, is een tweede. Een kunstzinnig experiment wordt doorgaans niet door iedereen gewaardeerd, maar dat hoeft ook niet. Soms komt die waardering pas later, thuis, als het even heeft kunnen bezinken. In de jazzmuziek wordt een ‘fout’ akkoord vaak goed gepraat met het argument: ‘Ja, maar het is jazz’. Als je zwakke elementen kan toeschrijven aan het feit dat het kunst is, dan is het ineens geoorloofd. De vraagtekens die wellicht bij Kunst met een grote K worden gezet, kun je gerust beargumenteren met: ‘Ja, maar het is Sander van Opzeeland’.