Theater / Voorstelling

‘Als het geraamte niet goed is, wordt het nooit een mens van vlees en bloed.’

recensie: Opium voor het volk - De Vriend N.V.

‘Een slimme komedie over familie en fraude’, zo zegt de ondertitel. Dat klopt. Het is wat het is. Niet meer en niet minder. De Vriend N.V. is een te eenvoudig verhaal waarbij het ontbreekt aan vlees op de botten.

Het is de vooravond van de 65ste verjaardag van zakenvrouw Eva de Vriend (Leny Breederveld) wanneer zij besluit haar vijf volwassen kinderen bij zich te roepen. Nee, ze heeft geen ziekte onder de leden, maar wil wel een bekentenis doen. Na de dood van haar man heeft zij jarenlang gesjoemeld met de pensioenpremies van haar werknemers. Resultaat? Zeven miljoen euro rijker en vijf maatschappelijk geslaagde kinderen, die dankzij de investering van hun moeder alle mogelijkheden hebben gekregen om zich succesvol te ontwikkelen. Nu is het tijd voor Eva de Vriend om zich aan te geven. Morgen is het zover.

~

Moraal
Dat gooit roet in het eten. Oudste broer Jan staat op het punt om politiek door te breken na een eerste politiek succesje met het aanpakken van fraude in de bijstand, zus Saar is iets belangrijks in de bouwwereld, Willemijn is een bevlogen arts, Evelien heeft het goed voor elkaar met huis, man en twee kinderen en jongste broer Reinoudt is kunstenaar. Na de eerste schok en verplichte teksten als ‘het is gewoon niet fatsoenlijk, je fraudeert met pensioenen’ en ‘hoe kon je zo ongelofelijk stom zijn’, blijken de broers en zussen er zelf ook geen hoge moraal op na te houden. Saar heeft zich bijvoorbeeld niet zo netjes aan de bouwvoorschriften gehouden en het verkopen van een duur huis of het beëindigen van een politieke carrière is geen prettig vooruitzicht. Dochter Willemijn geeft nog het langst tegengas, maar nadat zij begrijpt dat haar opleidingsplaats in het ziekenhuis door moeder is gekocht, gaat uiteindelijk ook zij overstag en stemt in met een gezamenlijk ontsnappingsplan.

Literair werk
Schrijver Willen de Vlam richtte samen met Tom Helmer Opium voor het Volk op, met als doel het opvoeren van actuele theaterteksten over keuzes en dilemma’s van de nieuwe generatie. Hier is de vraag: wat als we het normaal gaan vinden dat mensen geld verdienen over de rug van anderen? Uitgangspunt van De Vlam is om de toneeltekst als op zichzelf staand literair werk te beschouwen. Geëngageerd theater met een sterke opbouw en een originele invalshoek. Prima en lovenswaardig, maar waarom is het op deze manier uitgewerkt? Wat vertelt dit dunne verhaaltje ons: zijn we allemaal doortrapt en omkoopbaar? Is familie nog een heilig huisje? Alsjeblieft, scherp onze geest, laat ons dwalen en verras ons!

De Vlam vindt vier bankiers in een net pak op een bankje te voor de hand liggend om een thema als de bankfraude weer te geven. Soit. Nu is de setting van een grande dame met vijf kinderen wellicht origineler dan het letterlijk verbeelden van de bankierswereld, maar als de personages zo voorspelbaar en clichématig zijn uitgewerkt, blijft er weinig origineels over. De dialogen zijn vlak en vaak geestig bedoeld. Als je als schrijver je personages niet bloedserieus neemt, kan het publiek dat ook niet. Zo is de pijn van de kinderen nauwelijks voelbaar als zij na het schokkende nieuws na drie zinnen alweer overgaan op hun eigen magere drijfveren.

Kluchtig en amateuristisch
Dat heeft als gevolg dat deze komedie niet schuurt en wringt, maar kluchtig en soms zelfs amateuristisch aandoet. Zelfs actrice Leny Breederveld, met al haar ervaring en droogkomische toon, slaat soms de plank mis en lijkt letterlijk en figuurlijk weg te willen lopen uit het toneelstuk. En wat duurt een nacht dan lang, als we al snel door alle geheimen van de personages heen zijn. De regie van Paul Knieriem is vlot en er is zijn enkele grappige vondsten in vorm en stijl, maar deze kunnen de hiaten in het script niet verbergen. Als het geraamte niet goed is, wordt het nooit een mens van vlees en bloed.