Met twee benen in het graf

De koning krijgt het slechte nieuws al vroeg in de voorstelling te horen: hij zal over anderhalf uur komen te overlijden. De koning vecht tegen de confrontatie met zijn eigen sterfelijkheid, maar zijn einde en het eind van zijn koninkrijk naderen onherroepelijk. Hij ontkent zijn sterfelijkheid, probeert er aan te ontsnappen met fantasiebeelden en raast tegen het onverkropbare gegeven dat het leven volledig zinloos is als je toch ooit moet sterven. In zijn laatste uren wordt hij bijgestaan door de nuchtere realist koningin Marguerite, de kinderlijk naïeve sekspoes koningin Marie en door zijn knecht en trouwe onderdaan Juul. Zij begeleiden hem in zijn wanen en uitvluchten, om uiteindelijk ervoor te zorgen dat hij toch zijn sterfelijkheid zal moeten accepteren.

Wrange lach
Absurdisme wordt vaak begrepen als een vorm van humor waarbij met logica en ratio wordt gespeeld, maar als theatergenre is het absurdisme niet per se humoristisch. Absurdistisch toneel probeert vooral de doelloosheid van het leven, de dood en het bestaan uit te drukken. Dat kan ook op de lachspieren werken, opnieuw door te spelen met het gebrek aan logica en de nonsens van het leven, maar die humor is dan wrang omdat je eigenlijk lacht om de tragiek van je eigen bestaan.
Dat maakt een interpretatie van een absurdistische voorstelling door een theatergroep een lastige balanceeract. Door de nonsens en non sequiturs ligt de lach misschien voor de hand, maar het is juist de kunst om de tragiek door de slapstick heen te laten komen. Anders wordt het nooit echt pijnlijk en wordt de diepere laag niet aangeboord.

Zoeken naar de juiste emotie
In de enscenering van Azijn wordt de koning een manische dromer, maar de acteur slaagt er helaas minder in om de tragiek van het personage en diens lot op een overtuigende manier over te brengen. Ook de andere acteurs hadden soms moeite met het geven van het juiste tegenspel door de non sequiturs en het bij vlagen hoogdravende en poëtische taalgebruik, waardoor de voorstelling soms haperde bij het vinden van de juiste emotionele lading. Uitblinker qua spel was Milan Schleijpen als de dienstknecht Juul, die door zijn verschillende rollen als schoonmaker, trouwe onderdaan en paleiswacht een groot repertoire aan wisselende emoties kon laten zien waarbij hij moeiteloos tussen groot en klein spel schakelde.

Coherente visie
Stichting Theatergroep Azijn heeft als een van zijn doelstellingen om een springplank te willen zijn voor recent afgestudeerde kunstvakstudenten naar de grotere theaterpraktijk. De drive en ambitie waren tijdens de voorstelling voelbaar, maar tegelijkertijd waren er aspecten die meer deden denken aan studententheater dan aan een eerste stap richting de professionele wereld. Zo ontbrak er een coherente visie op het toneelbeeld, waarbij een doek met daarop een wolk van losse citaten en associaties die brak met de stijl van de rest van het decor en die ook inhoudelijk niet bij de voorstelling paste. Er waren verder een aantal stoffige clichés die men beter had kunnen vermijden, zoals de dominante vrouw die haar sigaret door een sigarettenhouder rookt.

Rafelig
In De koning sterft van Theatergroep Azijn weegt de humor zwaarder dan de absurde tragiek en is de voorstelling nog rafelig aan de randjes. Tegelijkertijd is de charme van het studententheater bewaard gebleven die andere vergelijkbare gezelschappen missen, namelijk het voelbare speelplezier in een kleine en intieme zaal. Ook verdient Azijn lof omdat ze gekozen hebben voor deze uitdagende toneeltekst.

Het is echter wel belangrijk om niet teveel in deze ambitie door te draven. In de promotieflyer wordt een vergelijking gemaakt tussen de keuzestress van de twintiger en het diepe besef van de eindigheid van ons bestaan, terwijl ik mij bijna geen groter contrast kan voorstellen.