Indiaantje spelen

Aan Duitse zijde staan opgesteld: Winnetou de indiaan en Old Shatterhand de cowboy. De indiaan, die in 1893 geboren werd uit de pen van de Duitser Karl May, belichaamt de edele wilde, die samen met zijn cowboyvriend, zijn Zilverbuks en zijn paard Iltschi strijdt voor vrede en gerechtigheid. Eerst een korte samenvatting, want we moeten wel weten wat we vergelijken.
Shatterhand reist in een groepje door het Wilde Westen voor een spoorwegmaatschappij, wanneer hij Winnetou ontmoet. Na wat schermutselingen over en weer staat Shatterhand vastgebonden aan de totempaal te wachten op zijn dood. Op het nippertje weet hij echter het vertrouwen van Winnetou voor zich te winnen. Ook Winnetous zusje Nscho-tschi valt voor de charmes van de cowboy en als de liefde wederzijds blijkt, willen ze wel trouwen. Maar wanneer er goud komt kijken bij het vergaren van de bruidsschat springt de kwaadaardige Santer uit de struiken, die Nscho-tschi en Winnetous vader vermoordt. Winnetou strijdt daarna voor gerechtigheid, beleeft avonturen en rijdt op zijn ros over de prairie.

Arendsoog

In de Arendsoogserie is de cowboy de hoofdpersoon en de indiaan Witte Veder het hulpje. De verhalen van Arendsoog omvatten 63 delen, dus die vatten we hier niet samen. De voorgeschiedenis kunnen we echter wel geven. Arendsoog leeft als jonge jongen in het Wilde Westen, waar een bende iedereen in een ijzeren greep houdt. Bij toeval komt de vader van Robert (zo heet Arendsoog in het echt) erachter wie de aanvoerder van de bende is, en dankzij zijn tip wordt de leider opgepakt. Deze ontsnapt echter en neemt wraak als Robert een eindje rijden is: wanneer de jongen terugkomt kan hij nog net zijn moeder en zusje redden. Zijn vader is dan al vermoord. Arendsoog zweert een eed dat hij zijn leven in dienst van de mensheid zal stellen. Wat hij doet met trouwe hulp van zijn indianenvriend Witte Veder.

Christenen

Arendsoog heeft het voordeel dat je 63 delen vooruit kunt, bij Winnetou houdt het na drie delen op. Eén-nul voor Nederland dus. Maar: dat verhaal over die moord en de bijbehorende eed de mensheid te helpen komt wel verdacht sterk overeen met de Duitse voorloper. Daar komt nog bij dat Witte Veder zich tot het Christendom bekeert, terwijl Winnetou zo onder de indruk van het Ave Maria is, dat hij de zangers van het lied de weg wijst naar een diamantmijn. Dit spreekt allemaal in het voordeel van Winnetou, omdat die er nu eenmaal het eerste was. Karl May heeft het bedacht, de schoolmeester Jan Nowee heeft het bewerkt. Naar eigen zeggen omdat de boeken van Karl May te moeilijk waren voor de Nederlandse jongens. Ruststand: één-één gelijk.

Winnetou is 110, Arendsoog is 69. Twee-één voor Duitsland. Arendsoog is in het Duits, Fins en Zweeds vertaald, Winnetou in tien talen, waaronder Esperanto en het Catalaans. Drie-één. Winnetou noch Arendsoog hebben trouwens ooit enige potten kunnen breken in hun land van oorsprong, de Verenigde Staten. Het lezerspubliek aldaar had rond 1850 allang de buik vol van verhalen over nobele wilden en lieten de boeken van May links liggen. De boeken van Jan Nowee zijn niet eens in het Engels vertaald. Toen hij in 1958 stierf en 19 complete delen en één bijna afgerond deel naliet, had Nowee nog nooit een voet op Amerikaanse bodem gezet. Zijn zoon Paul voegde vervolgens nog 43 delen aan de Arendsoogserie toe, ook zonder een bezoekje aan de States. Zijn beschrijvingen haalde hij uit andere boeken. Toen hem een reis naar Arizona werd aangeboden werd hij plotseling ernstig ziek. Jammer, maar de reis ging niet door. Nooit zou de geestelijk vader van Arendsoog het geboorteland van zijn schepping zien.

Hoe het ook zij, Karl May is er wel geweest. Dat zou een doelpunt moeten opleveren, ware het niet dat May de Verenigde Staten pas in 1908 bezocht, lang nadat Winnetou dood was. Het blijft drie-één. Maar dan, een slotoffensief: de boeken van Karl May zijn in de jaren zestig onsterfelijk gemaakt door de acteurs Lex Barker en Pierre Brice, die bij onze Oosterburen nog altijd worden vereerd als culthelden. Arendsoog is nooit verfilmd. Vier-één. Duitsland wint, en Nederland mag het over een paar dagen weer proberen, dan tegen Tsjechië…