Een weekendje Antwerpen in Rotterdam - De Wereld van Witte de With

“Kunst en cultuur met inhoud, afgewisseld met plat vermaak”, zo typeert de coördinator kunstprogramma Jeroen Everaert De Wereld van Witte de With. En inderdaad er is voor elk wat wils, voor jong en oud, en voor zowel de kunst- als kitschliefhebber. De keuze voor Antwerpen als zusterstad is vrij logisch. Beide havensteden hebben een omvangrijke arbeidersklasse en een no nonsens-mentaliteit. Daarnaast hebben beide steden een bloeiend cultuurleven. Antwerpen is de stad van de mode, terwijl Rotterdam een voorsprong heeft op het gebied van beeldende kunst. Een spannende combinatie, die wel eens voor verrassingen zou kunnen zorgen.

Draaien maar

Vrijdagmiddag opent Philip Heylen, Schepen voor Cultuur van de Stad Antwerpen, het festival met het aanslingeren van een enorm Decap draaiorgel en met het uitspreken van de wens dat er in Antwerpen een festival in het teken van Rotterdam zal komen. Het draaiorgel komt uit het bedrijf van de Antwerpenaar Aloïs Decap dat sinds 1902 draaiorgels fabriceert. Dit prachtige exemplaar luistert het festival niet alleen op met vrolijke muziek, maar dient ook als podium voor muziekoptredens. Vele Belgische popbandjes vertonen er dit weekend hun kunsten.

Engelachtig mooi

Het Antwerps/Amsterdams kunstenaarscollectief Theater Tol staat bekend om zijn opvallende openluchtvoorstellingen met een mix van theater, muziek, dans en vormgeving. Theater Tol opent het programma in het NAi met de openluchtvoorstelling Scatola d’Angeli. Omdat het algemeen bekend is dat prinsen en prinsessen zich gruwelijk vervelen aan het hof, proberen een prins en prinses hieraan te ontsnappen. Ze openen daarom stiekem de Scatola, de muziekdoos. Hieruit ontsnappen vervolgens acht witte engeltjes. Midden in een glinsterregen en met een subtiele choreografie zweven de engeltjes hoog boven de vijver van het NAi en over de hoofden van de toeschouwers heen en weer. Als het engelenvuur is gedoofd, verdwijnen de engelen één voor één weer in de Scatola. De tangomuziek, de luchtacrobatiek en de vormgeving maken deze voorstelling tot een spektakel.

Salon d’Anvers

In het Nederlands fotomuseum worden lange speelfilms vertoond, waarin de stad Antwerpen zowel decor als personage is. Zo wordt er onder andere Any way the wind blows (van dEUS-frontman Tom Barman), Left Luggage (Jeroen Krabbé) en Dédée d’Anvers (Yves Allégret) gedraaid. Gezeten in de lounge op luie antieke stoelen geniet je van de film en drink je een glaasje origineel kraantjeswater van de Antwerpse Waterwerken.

In de zaal ernaast worden de kijkdagen van de kunstveiling gehouden. Hier hangen werken van kunstenaars die verbonden zijn aan Galerie De Aanschouw, de kleinste galerie van Nederland. De zeefdrukken, schilderijen, foto’s en objecten, van wisselende kwaliteit, zijn tijdens de kunstveiling op zondag verkocht.

Kortfilm

Op de Brug van de Westersingel worden filmpjes vertoond onder de naam Kortfilm op Hout. Rotterdamse en Vlaamse filmmakers en videokunstenaars laten in korte filmpjes zien wat de huidige stand van zaken is op het gebied van film- en videokunst in beide steden. Door de plaatsing op de brug en de snel opeenvolgende beelden worden de toeschouwers verleid om stil te gaan staan en worden ze geprikkeld om te blijven kijken.

Beestencarroussel

Kinderen kunnen een ritje maken in de carrousel Manège d’Andréa. Deze is speciaal voor het festival op het grasveldje naast de NAi neergezet. Dit is een sprookjesachtige draaimolen met allemaal wonderlijke dieren en objecten die dansen op een stemmig kermismuziekje. Zo is er een kleurrijk vliegtuig, een stoommachine, een kameleon met een lange tong, een pegasus met gespreide vleugels, een bijziende mol die uit de grond kruipt en een dikke zwemmende maanvis. Stuk voor stuk duidelijk met veel liefde gemaakt door François Delarozière. Deze draaimolen is ook ieder jaar een groot succes op het festival De Zomer van Antwerpen. Een magisch speelattribuut dat net zo leuk is om naar te kijken als om rondjes in te draaien.

Maison Belge

Huis Sonneveld presenteert zich onder de titel Maison Belge. Speciaal voor het festival nodigde het theatergezelschap Bonheur vijf verhalenvertellers uit om in de villa tegenover het NAi verhalen over het huis en haar bewoners te vertellen. Maison Sonneveld is een ontwerp uit de jaren dertig van de beroemde architecten Brinkman & Van der Vlugt (ook bekend van de Van Nellefabriek en het Feyenoordstadion). Het is één van de best bewaarde woonhuizen in de stijl van het Nieuwe Bouwen. Het architectenduo ontwierp ook het interieur. Voor de inrichting hebben ze voornamelijk meubels van Gispen en stoffen van de firma Metz & Co gebruikt. Nadat de familie Sonneveld in 1955 verhuisde, heeft de Belgische consul lange tijd het huis bewoond. Geen van de voormalige bewoners heeft ingrijpende veranderingen aan het huis laten uitvoeren. Sinds 2001 is Maison Belge als museumwoning een dependance van het NAi.

In groepen van 25 personen worden bezoekers in de voor de jaren dertig hypermoderne, bijna klinische woning ontvangen. Iedereen krijgt slofjes aan en dient de vrouw des huizes te volgen terwijl zij vol weemoed en blijdschap vertelt over haar verleden in het huis. Ook speelt ze graag een stukje op de vleugel. Er zijn veel spanningen binnen het gezin, dat is wel te merken. Vooral tussen de vrouw des huizes en haar weggelopen dochter. En nu ook tussen moeder en aanstaande schoondochter. De moeder vertrouwt haar duidelijk niet. De bezoekers brengen tevens een bezoek aan de slaapkamer van de zoon. Hij is ziek en vertelt over zijn familie en de verre reizen die ze voorheen ondernamen. Daarnaast maken de bezoekers van het huis kennis met de schoondochter en een vriendin van de dochter. Zo wordt het huis grotendeels doorlopen en krijgt men een goede indruk van de sfeer en leefstijl van toen. Het is jammer dat er niet veel wordt verteld over de restauratie en herinrichting van het huis, of over de bouwkundige geschiedenis. Maar daar is gelukkig tijdens een ‘gewone’ rondleiding, buiten het festival om, meer tijd voor.

Het Frietkot

De Kunsthal toont een fotoserie over de Europese snackcultuur; Het Frietkot. Vooral in België beschouwt men de kleurrijke constructies als nationaal erfgoed; er wordt daar inmiddels voor gepleit om frietkramen op de monumentenlijst te plaatsen.

Deze zomer toonde de Kunsthal een fotoserie over het fenomeen frietkot. Verschillende fotografen uit Nederland, Duitsland, Finland en België lieten zich inspireren door deze Europese vorm van snackcultuur. In meer dan vijftig foto’s ziet de bezoeker weinig verschillen tussen de vaak krakkemikkige bouwvallen die door moeten gaan voor rijdende snackbar. Alleen de taal en gerechten op de bordjes verklappen de plek waar de foto is genomen. Ze stralen stuk voor stuk een soort troosteloosheid uit. Desolate plekken waar men zich kan troosten met een lekkere vette hap. Wat het meest opvalt, is dat er weinig mensen op de foto’s voorkomen en dat ze meestal in schemerlicht zijn genomen. Dit versterkt de verlaten en deprimerende sfeer en geeft de frietkotten bijna iets magisch mee. De vervallen frietkotten worden vaak met liefde onderhouden en geen frietkot is hetzelfde, ook al zou je dat op het eerste blik wel denken.

Galeries en kunst op straat

Verschillende galeries in en nabij de Witte de Withstraat tonen exposities en organiseren lezingen en performances. Ook cafés en restaurants laten kunst zien, waarbij natuurlijk ook de Bourgondische kant van de zuiderlingen wordt uitgelicht. Vlaamse frieten en Belgisch bier worden zowel in de vorm van kunst als in de vorm van voedsel en drank aangeboden. Uiteraard ontbreken ook de Belgische wafels en bonbons niet. Het Antwerpse leven is zo slecht nog niet, zo is maar weer eens duidelijk.

Verder is er veel kunst op straat, zoals Dog van Freerk Wieringa die naast TENT. op wacht staat. Als je voorbij loopt, komt de enorme roestvrijstalen hond ineens tot leven en grijnst hij je met een valse blik aan.

De jongens van DSTRUCT zijn in de sticker-scene in Rotterdam en omgeving wereldberoemd. Deze keer ‘bomben’ ze de stad niet met stickers, maar met grote roze frambozen die aan zware kettingen door de straat verspreid liggen. Waarom ze gekozen hebben voor frambozen is onduidelijk, maar dat ze reacties oproepen is wel duidelijk. Verschillende mensen lopen verbaasd langs de frambozen of struikelen er bijna over. Controversieel dus, net als hun stickers.

Antwerpen Modestad

Als je aan Antwerpen denkt, denk je toch vaak aan mode. Mode mag dan ook zeker niet ontbreken op deze De Wereld van Witte de With. Het ontwerpduo JURG & KROON houdt een openluchtsale op het binnenplein van Boijmans Van Beuningen. Er wordt kleding van Belgische ontwerpers verkocht, dj’s draaien muziek vanuit een pittoresk busje en hippe jongens en meisjes verkopen in creaties van Antwerpse ontwerpers hapjes, popcorn, ijsjes en drankjes. Bovendien straalt er een lekker zonnetje en al snel verzamelt zich een bonte groep trendy mensen op het plein. Er heerst een lekker ontspannen vakantiegevoel en het is een feestje om hier mensen te kijken. Het is dan ook moeilijk om weg te gaan en je weer ergens anders in het festival te dompelen.

Home at TENT

Net als voorgaande jaren nemen Gil & Moti Homegallery en TENT. deel aan het festival. De Homegallery is zowel het huis waar Gil & Moti wonen als een publiek platform waar tentoonstellingen en andere activiteiten plaatsvinden. Speciaal voor De Wereld van Witte de With nodigden Gil & Moti een groep lokale, nationale en internationale kunstenaars uit om een week in TENT. te wonen, leven en werken. Gil & Moti hebben een aantal buurtbewoners zo gek gekregen dat een kunstenaar in hun huis een kunstwerk mag maken en dat ze hun huis openstellen voor publiek. Bezoekers mogen de leef- en werkruimten bezoeken tijdens een rondleiding en kunnen zo de transformatie van het private naar het publieke ervaren. De kunstwerken zullen later verplaatst worden, zodat uiteindelijk alles in de tentoonstellingsruimte TENT. te zien is. Daarnaast zullen de gehele maand september in het kader van HOME at TENT. presentaties, performances en discussies plaatsvinden.

Pyjamaparty

Home at TENT. opent met een pyjamafeestje georganiseerd door Gil & Moti, waarbij bezoekers, bewoners en deelnemende kunstenaars onder het genot van drank en spetterende optredens de verschillende leef- en werkruimtes bekijken. Op de klanken van de speciaal voor deze dag gevormde band (met kunstenaar Dré Wapenaar op gitaar) en de zwoele stem van zangeres Tineke ontdekken we de ruimtes. Het verschil tussen de ruimtes is groot. De één woont letterlijk in de ruimte en is bezig met het naaien van pluchebeesten of heeft zijn slaapgedeelte opgefleurd met een foto van papa en mama. De ander speelt met het begrip ruimte door het plaatsen van een televisie waarop twee banken en een salontafel te zien zijn. Ervoor staan twee langwerpige houten blokken. Ga je op het blok zitten, dan zit je ineens op de leren bank op tv. Iedereen neemt meteen plaats om zichzelf te bewonderen. Kneuterig en oergezellig. Na de openingsband van Tineke en haar mannen volgt nog een uitgebreid muziekprogramma, maar dan zijn wij al afgehaakt. Liggend op het bed van de Vlaamse kunstenaar Leon Vrancken dromen we alvast van nieuwe spannende ontdekkingen tijdens De Wereld van Witte de With in 2006.

Festival www vond plaats van 9 t/m 11 september in Rotterdam.