Boeken / Achtergrond
special: Een interview met Hanco Kolk

Doping als wedstrijd

Hanco Kolk heeft geen introductie nodig. Met één oogopslag herken je zijn sublieme, swingende tekenstijl. Al jaren behoort hij tot de beste stripmakers, ook internationaal gezien. Onlangs verscheen Fetus, de proloog van het langverwachte vierde deel van Kolks stripreeks Meccano.

In totaal bestaat Meccano #4 uit zes losse stripboekjes die de komende tijd apart van elkaar zullen verschijnen en volgend jaar gebundeld zullen worden onder de titel Container. Afgaand op de indruk die de proloog Fetus achterlaat kunnen we zonder twijfel van een nieuw meesterwerk spreken. Hoogste tijd om even bij te kletsen met Kolk die 11 maart aanstaande zijn 49ste verjaardag viert tijdens de strip/muziekshow Strips in Stereo in Paradiso.

Stripsatire

~

Meccano is een stripsatire die zich afspeelt in het gelijknamige fictieve stadstaatje en dat het duo Ruben van der Meer en Horace Cohen destijds waarschijnlijk heeft geïnspireerd voor hun tv-serie Frøland. Kolk vertelt een verbluffend verhaal over vijf personages die op onverwachte wijze met elkaar in contact komen. Fetus, de proloog van Container is grafisch gezien uitstekend. Met zwierige losse lijnen creëert Kolk een expressionistische variant van de stijl die wordt aangeduid als de ‘klare lijn.’ Dit sluit naadloos aan op de kritische toon van Container waarmee Kolk in een fijn tempo schippert tussen satire en maatschappijkritiek.

Bij het woord ‘container’ denk je tegenwoordig eerder aan Big Brother dan aan het metalen geval bij de nieuwbouw aan de overkant. Kolk verwerkt op een luchtige, ironische wijze actuele gegevens in zijn Meccano-verhalen, zelfs als ze zich zoals Fetus in 1984 afspelen. In sommige gevallen mondt dit uit in compleet absurdisme. Doet Kolk dit onbewust of is het allemaal opzet? “Laat ik beginnen,” aldus Kolk, “met te zeggen dat alleen de proloog [Fetus] zich in 1984 afspeelt. In deel twee trekken we al snel naar het heden. Ik heb voor de overkoepelende titel Container gekozen, omdat het woord bij mij meerdere associaties oproept. In de strip komt een vrachtcontainer voor, maar je zou de titel ook kunnen zien als een vlag die de hele lading dekt.”

Doping

~

In Fetus vormen dopingpraktijken de leidraad. In Kolks wereld is doping onderdeel van de sport geworden. Hoe gevaarlijker de doping des te meer bewondering de sporter oogst. De neveneffecten liegen er dan niet om. De winnende wielrenner verkracht in zijn doordravende, gedrogeerde toestand de rondemiss en moet worden neergeschoten! Het slachtoffer, Miss Meccano, wordt opgevangen in Miss Inc., een ‘tehuis’ voor beautyqueens, maar vlucht kort voor de abortus (die haar wordt opgedrongen, aangezien een rondemis geen kinderen hoort te baren).

Het lijkt er soms op dat Fetus een kritiek vormt op de dopingpraktijken die in veel sporten meer regel dan uitzondering zijn. Kolk vertelt hierover: “Ik heb geen duidelijke rolmodellen gehad voor de wielrenners, maar ik wilde eerder een oplossing aandragen voor de dopingproblematiek: maak een sport van wie de beste doping maakt.” Container bestaat uit zes aparte deeltjes die om de twee a drie maanden uit zullen komen. Waarom kiest Kolk voor deze publicatiedruk? Heeft hij een deadline nodig om aan het schrijven te blijven? “Na vier jaar tekenen vond ik dat er maar eens wat tempo in het boek moest komen, en ik reageer het best op deadlines. Bovendien leent Container zich heel goed voor deze manier van uitgeven. Niet alleen worden er steeds nieuwe figuren geïntroduceerd, maar het verhaal kantelt ook voortdurend. Ieder deeltje levert een nieuw gezichtspunt op.”

Bries

~

De zes deeltjes uit Container worden uitgegeven bij het Belgische Bries, een relatief kleine uitgeverij. Waarom gaat een stripauteur van het kaliber en status als Kolk eigenlijk niet in zee met een grote uitgever à la Glénat of Casterman? “Bedankt voor het compliment, maar Franse uitgevers zijn totaal niet geïnteresseerd in mijn stijl. Bries produceert schitterend verzorgde uitgaven en verspreidt zijn uitgaven bovendien in Amerika, waar ik overigens hele positieve reacties vandaan krijg. Daarbij zijn grote uitgevers ook niet zaligmakend hoor. Een auteur is daar maar een klein radertje.” Fetus is geschreven in het Engels, kunnen we ook nog een Nederlandstalige uitgave verwachten? “Bij de Nederlandse uitgeverij De Harmonie zal een gebundelde Nederlandstalige versie van alle deeltjes van Container verschijnen. Ook die uitgeverij bestaat trouwens bij gratie van een schitterende tussenvorm: kleinschalig qua organisatie en uiterst professioneel en betrouwbaar.”

Het valt op dat er steeds vaker stripalbums verrijkt worden met een soort ‘making of’. Waarom? Laat je je als chef-kok dan niet teveel je eigen keuken kijken? Of is het om de huidige computergeneratie in te wrijven dat goede strips nog altijd met potlood, inkt en plakkaatverf worden gemaakt? “Allebei. In mijn voorbereidingen op deze strip heb ik talloze schetsen en studietekeningen gemaakt waarvan ik dacht dat ze een publicatie verdienden. Een comic is de uitgelezen manier daarvoor. Ik vind het zelf ook leuk om schetsen van anderen te zien.” Vormt dat ook een van de redenen waarom de komende zes delen in het zwart/wit worden gepubliceerd? “De gebundelde versie die volgend jaar bij De Harmonie uitkomt zal in kleur verschijnen. Er zijn fervente voor- en tegenstanders van het inkleuren van mijn stijl; sommigen zeggen dat het de kracht van de lijnen aantast. Daarom heeft men nu de mogelijkheid om te kiezen.”

Een van de interessant aspecten van de Meccanoreeks is de pakkende vertelvorm. Heeft Kolk zich ooit gewaagd aan een roman of tv-script? “Ik ben inderdaad aan een roman bezig, maar dat zeg ik al acht jaar en waarschijnlijk zeg ik dat over acht jaar nog steeds. Hij komt er wel. Ooit. Voor tv heb ik ooit een aantal afleveringen van Flodder geschreven en dat vond ik wel genoeg.” Gezien de verbijsterende verhaallijn en de swingende tekenstijl zou je haast verwachten dat Kolk een ritueel ondergaat om aan een Meccano verhaal of S1ngles-gag te beginnen. “S1ngle-gags zijn niet aan rituelen onderhevig. Voor Meccano moet ik me eerst flink opladen voor ik begin, dan ijsbeer ik heen en weer voor de tekentafel en probeer de tekening eerst in mijn hoofd te maken voor ik hem op papier zet.”

Uitlaatklep

~

Hanco Kolk deed de afgelopen jaren ook mee aan het project Strips ON Stage. Samen met onder meer Jeroen de Leijer trok hij rond kerst door het land. Vloekt zo’n tour niet met het imago van de striptekenaar? Zijn dat geen teruggetrokken kroegtijgers of observerende onderwijzertypes? “Ik ben noch teruggetrokken, noch kroegtijger. Optreden is voor mij een lekkere uitlaatklep en een gelegenheid om kennis te maken met mijn publiek. Niets leukers dan een lachende zaal en applaus, hoor. Nou ja, niks leukers… er is niet veel dat leuker is.”

Dick Matena heeft zich de laatste jaren met succes op de ‘verstripping’ van literatuur gestort. Zijn versie van De Avonden van Gerard Reve mag je subliem noemen en smachtend zitten we al te wachten op zijn interpretatie van Jan Wolkers’ Kort Amerikaans. Welk boek zou Kolk om willen toveren tot een stripverhaal? “Nooit zelfs maar overwogen. Ik ga volgend jaar wel een remake maken van het klassieke stripboek IRIS, van The Tjong Khing en de – helaas onlangs overleden – Lo Hartog van Banda.” Over klassiek gesproken, Kolk verzorgde ooit samen met Peter de Wit de Teleac-cursus ‘striptekenen’. Ziet hij zijn tips terug bij huidige jonge stripauteurs? “Ik ben bang van niet. Maar dat komt misschien ook omdat ik me niet meer kan herinneren welke tips we precies gegeven hebben. De cursus staat hier wel in de videokast, maar ik heb hem nooit meer bekeken. Ik geloof dat hij wel leuk was; we hebben de cursus in ieder geval met heel veel plezier gemaakt.”

De overige vijf deeltjes uit Meccano #4: Container zullen de komende tijd om de twee a drie maanden bij uitgeverij Bries verschijnen.

Hanco Kolk • Meccano #4: Container – 1. Fetus • Uitgeverij: Bries • 34 pagina’s • Prijs: € 5,00 (paperback, z/w) • ISBN: 90-76708-36-3