Film / Films

Tegen eenzaamheid en vervreemding

recensie: Me and You and Everyone We Know (Special edition)

De van origine performance-kunstenares Miranda July bracht in 2005 haar eerste lange speelfilm uit: Me and You and Everyone We Know , een veelgeprezen film over mensen die ieder op hun eigen manier contact proberen te zoeken om te ontsnappen uit hun eenzaamheid. Op de (special edition) dvd van de film staan als extra’s enkele korte films die July eerder maakte. Ook deze films draaien om eenzaamheid en pogingen contact te maken met anderen.

Hayska Royko (2003) is een film van 4 minuten, gesitueerd op een vliegveld. Er zijn drie plastic stoelen te zien, de linker is bezet door een vrouw met een kinderwagen, de rechter door een man die zijn zoontje op schoot heeft. Door middel van animatie worden een soort aura’s om de personages heen gevormd, die elkaar voorzichtig aftasten en snel terugtrekken wanneer ze te dicht bij elkaar komen. Uiteindelijk springt het jongetje op de stoel in het midden en zijn alle aura’s met elkaar vermengd; de scheiding is doorbroken en er is contact gemaakt. Maar daarna pakt de vader zijn zoon bij de hand om hem mee te nemen en is de vrouw weer alleen met haar aura.

The Swan Tool

Scène uit <i>Hayska Royko</i>
Scène uit Hayska Royko

The Swan Tool is de registratie van een veertig minuten durende performance die in januari 2001 op het Rotterdam Film Festival in première ging. Tijdens de performance staat July tussen twee videoschermen in en lijkt ze op sommige momenten samen te smelten met de ter plaatse vertoonde film. De performance toont het verhaal van Lisa (gespeeld door July), een jonge vrouw die vastzit in haar uitzichtloze leven en niet kan beslissen tussen sterven en leven.

Kinderblik

De simpele blik van kinderen komt vaker terug in July’s films: het jongetje in Hayska Royko is degene die in zijn nieuwsgierigheid het gat vult tussen twee volwassenen die op een veilige afstand van elkaar willen blijven. Lisa heeft in The Swan Tool veel herinneringen aan het kind-zijn, ze denkt terug aan momenten die gênant waren voor haar moeder (ze betrapt haar moeder en stiefvader tijdens een vrijpartij), maar die voor haar een ontdekkingsreis waren.

In Me and You weet een klein jongetje via een chatroom een eenzame vrouw te raken met een nogal vreemd voorstel en is een klein meisje, dat al lange tijd voor haar uitzet spullen aan het verzamelen is, een onverwachte vriendin voor haar buurjongen, wiens ouders in een scheiding liggen. Ook de manier waarop hoofdpersonage Christine (Miranda July) naar de wereld kijkt, heeft een soort kinderlijke onschuld. Zo speelt zij (net als in het echte leven) een performance-kunstenares die dialogen inspreekt bij foto’s, iets dat gebaseerd is op July’s eigen kindertijd, zoals ze uitlegt in een extra opgenomen interview met Canal+. Toen nam ze met een taperecorder zinnen op die ze weer af kon spelen zodat ze er zelf op kon reageren en zo een dialoog met zichzelf kon houden.

Goudvis

Scène uit <i>Me and You</i>
Scène uit Me and You

July’s achtergrond als kunstenares komt in Me and You goed naar voren. Als eerste natuurlijk door het feit dat de hoofdpersoon Christine in feite geïnspireerd is op July zelf, maar ook door de bijzondere vormgeving van de film. Het vrolijke, felle kleurgebruik en de compositie van bepaalde beelden doet sterk denken aan een weloverwogen schilderij. Ook de sprookjesachtige, surrealistische manier waarop kleine, triviaal lijkende dingen worden vastgelegd is opvallend. Zo is er een scène waarbij een vader en dochtertje een net gekochte goudvis op het dak van de auto hebben laten liggen. Zowel Christine en haar medepassagier in de auto als de kijker houden hun adem in over het onvermijdelijke lot van de arme goudvis.

Miranda July lijkt met haar werk de heersende eenzaamheid en vervreemding tussen mensen te willen doorbreken op de manier waarop kinderen dat doen: simpel. Zoek elkaar op en vind een manier om contact te leggen. Misschien een naïeve insteek, maar wel eentje die zal aanspreken in een tijd dat er inderdaad op grote schaal vervreemding plaatsvindt. Wellicht dat July, zoals ze zelf al aangeeft in het interview met Canal+, door middel van deze film een nieuw publiek voor haar performances heeft aangeboord.