Het begon ooit met een emmertje

Beelden van plastic

Bivak Gloria, 2008

Marica giet verschillende kleuren verf in schuin staande bakken. De verf heeft zo de vrije hand en loopt door elkaar heen. Het kleurenmengsel levert een abstracte compositie op die de kunstenaar vervolgens uitvergroot overzet op een of meerdere panelen. Daartoe wordt een stuk board of karton op de grond gelegd. Allereerst brengt Marica met een tube zwarte verf de scheidslijnen van de verschillende kleurvlakken aan. Na droging van de zwarte lijnen giet hij in de ontstane vakken de bijbehorende kleur. Navraag bij de kunstenaar leverde op dat Marica graag met verf wilde werken, maar niet wilde schilderen. Want, schreef hij: “Ik ben geen schilder, dus geen kwast in dit spel”.  Marica werkt met kleine knijpflesjes. Ook maakt hij video-opnames van de manier waarop de verf in de schuine bakken loopt. De zwaartekracht is de bepalende factor. “De verf moet ‘vrij’ zijn”, aldus Marica. Het werk is ontstaan vanuit interesse voor het werken met verf in combinatie met het willen maken van beelden van plastic. Marica leent als het ware het materiaal van de traditionele schilder en gebruikt deze op de manier van een beeldhouwer. In het computerprogramma Photoshop gebeurt ook iets dergelijks. De meeste gereedschappen die er te vinden zijn, zijn ontleend aan hun equivalent uit de teken- en/of schilderpraktijk. Je kunt er werken met een penseel of een gum zonder ze daadwerkelijk aan te raken.

Ambivalent digitaal gereedschap

New Orleans Serie (6), 2008

Sommige gereedschappen hebben digitaal dezelfde functie als analoog. De gereedschappen ‘penseel’of ‘gum’ doen wat je denkt dat ze gaan doen. Bij andere gereedschappen is het niet zo duidelijk. Het programma behelst ook gereedschappen die weliswaar in de werkelijkheid als attribuut bestaan, maar in het digitale atelier een nieuwe functie hebben gevonden. Een voorbeeld hiervan is de toverstaf, waarmee je gebieden van dezelfde kleur kunt selecteren. Of een lasso, waarmee je de contouren van het beeld kunt vangen. Wat Marica doet, is eigenlijk beter te vergelijken met het gereedschap ‘emmertje’ uit Photoshop. Alsof je een emmer omgooit, kun je hiermee bepaalde oppervlakten van je beeld vullen met virtuele verf. Marica heeft de emmer vervangen door een knijpflesje. Ondanks dat Marica zichzelf niet als schilder ziet en de beelden als gevolg daarvan wellicht meer als sculpturen beschouwd moeten worden, geeft zijn werk de schilderkunst een nieuwe impuls. Er vindt een dubbele cross-over plaats: van analoog via digitaal, weer terug naar analoog. Een virtuele manier van werken wordt wederom op een ambachtelijke manier toegepast. De emmer krijgt door zijn nieuwe functie in Photoshop, ook een nieuwe betekenis. De identiteit van de emmer wordt als het ware aangevuld.

De opkomst van een digitale traditie

Dat de meeste gereedschappen van Photoshop te herleiden zijn naar de werkelijkheid, is op zich niet vreemd. De fotografie bijvoorbeeld, baseerde zich, bij het ontbreken van een traditie, in eerste instantie op die van het meest nabije medium; de schilderkunst. Naarmate de fotografie zich ontwikkelde, ontstonden er meer mediumeigen functies en toepassingen. Andere nieuwe media volgden eenzelfde traject en zo ook de digitale wereld. In het geval van Photoshop wordt de teken- en schilderpraktijk langzaam losgelaten. Er worden nieuwe, mediumspecifieke gereedschappen uitgedacht die geen equivalent bezitten in de realiteit. Sommige van deze nieuwe gereedschappen zouden ons in de werkelijkheid veel tijd besparen. Zo kun je met het tovergummetje in een klik egaal gekleurde gebieden uitwissen. En laten we wel wezen, een digitaal kleurenpalet heeft zo zijn voordelen. Het raakt niet op, heeft geen droogtijd, je hoeft je penselen niet schoon te malen en het ruikt niet naar terpentine. Het doet weer even realiseren dat er best een tijdperk zou kunnen komen, waarin niemand meer weet wat een puntenslijper is; een object dat in Photoshop geen waarde heeft. Een realiteit waarin de gum als zodanig wellicht niet meer bestaat. Enkel en alleen nog als een gereedschap in een programma als Photoshop.