Verhaal van een schrijver die eigenlijk hardloper is, of andersom
Zandloper is Benali’s tweede hardlooproman, na Marathonloper. Zijn nieuwste werk is echter zó anders van opzet en van toon dat er van een vergelijking eigenlijk geen sprake kan zijn. Behalve dan Benali’s liefde voor het lopen, die na al die jaren nog ongeschonden lijkt. Sterker nog, zijn hardlooppassie is nooit groter geweest, lijkt het. Zijn hart bonst toch vooral voor de sport, en nog een klein beetje voor de literatuur.
Abdelkader Benali was ooit een succesvol auteur. De laatste tijd wil het echter niet zo vlotten met het schrijven en met de verkoop van zijn boeken. Benali vertrekt naar Marokko om zich te wijden aan die andere grote liefde in zijn leven: hardlopen. Voor alle duidelijkheid: Abdelkader Benali is de hoofdpersoon in Zandloper. Dat de auteur van dat boek dezelfde naam draagt en toevallig ook een schrijver is die in zijn diepste wezen eigenlijk hardloper is – dat is natuurlijk toeval.
De Benali in het boek vertrekt naar Ifrane, een dorpje in de bergen van Marokko, waar hij zich onderdompelt in de wereld van de Noord-Afrikaanse lopers. Daar ontmoet hij Nourredine, een talentvolle loper over wie gefluisterd wordt dat hij wel eens hoge ogen zou kunnen gaan gooien op de Olympische Spelen. Om dat te bereiken moet Nourredine echter wel zijn concentratie, zijn ‘focus’ behouden en Benali werpt zich op als grote broer. De mannen delen een kamertje, hun kennis over hardlopen (Nourredine) en het leven (Abdelkader) en uiteindelijk delen zij zelfs de liefde voor een vrouw.
Schrijven is als lopen
‘Ik kwam niet van huis en ik ging niet naar huis.’ De eerste regels van Zandloper zetten meteen de toon. De thematiek van de migrant die niet weet wat zijn thuis is, is niet nieuw in het werk van Benali. Het Marokko dat (de schrijver) Benali dit keer beschrijft, is het land dat op de omslag van Zandloper staat afgebeeld: een walhalla voor lopers, een poel vol ongepolijst talent, een land waar massale belangstelling is voor de wedstrijden, maar ook een land van ondraaglijke droogte en het keiharde rode zand. Passie voor de sport en liefde voor het land waar hij geboren is, stijgen op uit de bladzijden.
Met Marathonloper schreef Benali het boek dat je zou kunnen omschrijven als de ‘hardloopvariant’ van Tim Krabbé’s klassieke wielerboek De Renner. Zeer secuur en met een grote stijlbeheersing – juist op dit punt kreeg hij eerder vaak kritiek – beschreef Benali in Marathonloper in 42 hoofdstukken de (ruim) 42 kilometer die een marathon duurt.
Zandloper daarentegen is een echte roman, en ook nog eens een typische ‘Benali-roman’. In dit boek componeert hij met zijn vertrouwde thema’s een mooi verhaal waarin ieder personage op zijn of haar manier boven zichzelf uitstijgt. Het is niet voor het eerst dat een roman van hem zich afspeelt tegen de achtergrond van zijn geboorteland. Wat evenmin ontbreekt, is de neiging tot barok taalgebruik, die ook in zijn eerdere romans valt te onderscheiden. In sommige gevallen levert dat ingewikkelde zinnen op, en soms zelfs regelrechte taalfouten. Is dat eerste nog een overkomelijkheid, grammaticale missers en slordig geformuleerde uitdrukkingen zijn dat niet.
Hoewel de schrijver zich hier en daar wat vergaloppeert, is Zandloper toch een geslaagde roman. Benali is in staat de lezer als het ware te bedwelmen door soms enorm te vertragen om er dan opeens weer een tempoversnelling tussendoor te gooien. Als de hardloper die hij is, inderdaad.
