Boeken / Achtergrond
special: Wat is het en wat moeten wij ermee?

8WEEKLY over jongerenliteratuur

.

Zoals uit het overzichtsartikel blijkt, besteedt 8WEEKLY ruimschoots aandacht aan Young Adult-literatuur. Maar wie bepaalt dit genre, en op basis van welke criteria? Hoewel boeken aan alle kanten een YA-sticker krijgen, blijft het onduidelijk wat een jongerenroman is. We hebben drie redacteuren gevraagd hun mening over en ervaring met de Young Adult-roman te beschrijven.

Ik heb lange tijd geloofd dat mijn waardering voor jongerenliteratuur een vreemde vorm van nostalgie was. Een heel jonge nostalgie, die teruggrijpt op een tijd die nog maar drie jaar achter mij ligt: als jonge twintiger ben ik net te oud voor het genre. Toch dompel ik me maar wat graag onder in verhalen over middelbareschoolperikelen en eerste liefdes. Pas toen ik het genre van een afstand bekeek, niet als liefhebber, maar als redacteur, begreep ik dat jongerenliteratuur meer biedt dan goede grappen en een vlotte stijl. Jongerenliteratuur verwerkt existentiële thema’s op een nieuwe manier.

Zoals Young Adult-schrijver John Green zegt, is de tienertijd een betekenisvolle periode waarin we onze identiteit construeren, levensbepalende keuzes maken – en dat alles voor de eerste keer onafhankelijk van onze ouders. De puberteit markeert het begin van een leven als autonoom denker. Dit proces duurt ons hele leven lang, maar vindt zijn oorsprong in de puberperiode. Door jongerenromans te lezen, vind ik de dilemma’s en problemen van mijn hedendaagse leven terug in de overzichtelijke setting van de middelbare school, en zie ik daardoor weer wat helderder waar het allemaal om gaat: de constructie van een persoonlijkheid, de zingeving van het leven. Welke andere periode uit ons leven draait zozeer om identiteitsvorming?

Jongerenliteratuur typeert zich door die absolute aandacht voor persoonlijkheid en ontwikkeling. De ideeën zijn niet altijd in sterke metaforen besproken, de schrijfstijl is niet altijd even creatief, maar het verhaal, de boodschap, heeft eeuwige waarde: wie zullen we zijn en wat zullen we doen?

Frank Heinen blijft doorvragen
Enige tijd geleden kwam ik op een borrel een man tegen die ik niet kende. Dat gebeurt wel vaker op borrels: je hebt een gemeenschappelijke kennis, die het gesprek gaande houdt en een kader creëert waarbinnen iedereen aan het gesprek kan deelnemen. Tot het moment dat die kennis naar de wc gaat.
De man die ik niet kende was de organisator van de Grote Jongerenliteratuur Prijs. Ik had er wel eens iets over gelezen.
‘Wat is dat eigenlijk, jongerenliteratuur?’ vroeg ik, om het gesprek op gang te brengen.
De organisator van de Grote Jongerenliteratuur Prijs vond dat een lastige vraag.
‘Zijn de vroege boeken van Giphart jongerenliteratuur?’ vroeg ik, slim, omdat ik gelezen had dat diezelfde Giphart de jury voor de editie van 2011 zou voorzitten.
Dat zou kunnen, maar misschien ook niet, zei de organisator van de Grote Jongerenliteratuur Prijs.
Ik vroeg hem naar de winnaar van vorig jaar, Erlend Loe, van wie ik een roman gelezen had. ‘Erlend Loe is jongerenliteratuur,’ zei hij.
Ik vroeg waarom.
‘Onder meer omdat hij de Grote Jongerenliteratuur Prijs heeft gekregen,’ zei de organisator van de Grote Jongeren Literatuurprijs.
En Philip Huff? (Die was genomineerd met Dagen van gras, bij De Bezige Bij, niet de eerste uitgever die ik met jongerenliteratuur zou associëren overigens.)
Ook jongerenliteratuur.
‘Voor welke leeftijd is jongerenliteratuur precies?’ vroeg ik.
De eerste helft van de middelbare school, dacht hij. Te jong voor De avonden, te oud voor Roald Dahl. Precies oud genoeg voor Philip Huff en Erlend Loe.
Ik dacht aan Dave Eggers, van wie ik een boek had gelezen dat over zeverende monsters ging. Ik dacht met een roman te maken te hebben, maar het bleek een kinderboek te zijn. Was dat dan jongerenliteratuur?
Wat vond ik trouwens van de term ‘young adult’? Wat vond ik eigenlijk überhaupt?