Zeg nooit nooit

In Sint-Juttemis wordt Margot van der Molen plotseling geconfronteerd met het bericht dat de man die zij al haar hele leven kent en als haar ‘naaste naaste’ beschouwd in een comateuze toestand in een psychiatrisch ziekenhuis in Parijs is opgenomen. Het betreft Christophe Dralas, een beroemde filmster, een man die Margot nooit niet gekend heeft. Ze zijn namelijk van kinds af aan, Christophe is drie weken jonger dan Margot, met elkaar opgetrokken. Dralas lijdt aan het conversiesyndroom. Een patiënt dissocieert zich in zo’n geval lichamelijk en soms geestelijk van een zwaar innerlijk emotioneel conflict. Margot vertrek samen met haar 82-jarige schoonmoeder en haar vijftienjarige stiefdochter naar Parijs om hem te redden uit zijn zelfgekozen isolement.

Werkelijkheid

Om Dralas uit zijn huidige staat te krijgen is Margot er van overtuigd dat ze uit moet zien te vinden waarom Christophe tot de wanhoopsdaad is overgegaan die heeft geleid tot de dissociatie. Ze gaat op zoek naar de mensen die Christophe nog hebben gesproken in de weken en dagen voorafgaand aan de noodlottige gebeurtenissen. Door de gespreken die zij heeft met deze mensen komt ze steeds meer tot de conclusie dat ze ‘Cricri’, de man die ze nooit niet heeft gekend, eigenlijk nooit echt heeft gekend. Dat haar versie van de werkelijkheid niet de werkelijkheid van Christophe was. En de werkelijkheid speelt sowieso een belangrijke rol in dit boek:

‘Alsof de dingen in de wereld bevattelijk zijn, want niet complexer dan de etiketten die we erop plakken.’

Het blijkt namelijk al snel dat de dingen in de wereld wel degelijk complexer zijn, veel complexer.

Grenzen

In een interview met De Volkskrant geeft Maria Stahlie aan dat het in al haar romans en dus ook in Sint-Juttemis om liefde gaat, maar veel sterker nog dan dat gaat het hier volgens mij om grenzen. Grenzen aan de liefde, grenzen die men zichzelf en anderen oplegt, maar vooral grenzen die overschreden kunnen en moeten worden. Niet alleen is Stahlie met dit nieuwe boek verder gegaan dan ooit, maar ook vraagt ze veel meer van haar lezers dan in haar vorige boeken. De lezer zal de grens tussen de werkelijkheid en de fictie van Sint-Juttemis moeten overschrijden. Zonder deze stap zal men het boek namelijk niet op zijn waarde kunnen schatten. Als je als lezer jezelf niet volledig wil overgeven aan dit verhaal dan moet je er niet aan beginnen.
In haar zoektocht naar de waarheid overschrijdt Margot namelijk een duidelijke grens en als wij als lezer niet mét haar over die grens stappen, zullen wij haar onherroepelijk kwijt raken.

Muur

Op haar zoektocht naar de beweegredenen van Christophe laat Margot op een gegeven moment de mentale teugels, die haar geest in bedwang houden, helemaal vieren. De mogelijkheden die een grenzeloos gebruik van je bewustzijn met zich meebrengen, vergen niet alleen van Margot, maar ook van de lezer het nodige aanpassingsvermogen. Aangezien Margot pas op driekwart van het verhaal zover is dat ze zichzelf toestaat om buiten de, door haar in haar hoofd opgetrokken, muur van rede en logica te treden, is het ook voor de lezer een hele schok om opeens met de gevolgen daarvan geconfronteerd te worden. Als je dit als lezer niet accepteert zul je de laatste honderdvijftig pagina’s in een dichte mist verkeren. De werkelijkheid van de rede en de logica is verlaten en Margot heeft de werkelijke werkelijkheid betreden. Een werkelijkheid die tot dan altijd achter een grote, hoge muur verborgen heeft gelegen. Een werkelijkheid waarin:

‘een mensengeest was niet beperkt tot één enkel hoofd, daar kwam mijn ontdekking op neer. Het was niet onmogelijk om tijdelijk op twee plaatsen tegelijk te zijn, om voor een tijdloos moment aan je eigen hoofd te ontsnappen. Je moest je verbeelding het werk laten doen, zo simpel was het.’

Simpel

En zo simpel is het: als je je verbeelding niet het werk laat doen, dan is Sint-Juttemis een onbegrijpelijk boek. Maar als je dat wel doet, als je bereid bent grenzen te overschrijden, dan heb je aan Sint-Juttemis een geweldige geestelijke uitdaging. En dan is alles mogelijk, zelfs het onwaarschijnlijke einde. Een einde dat nooit voor mogelijk werd geacht. Maar nooit bestaat niet in de wereld van Margot en Christophe. Alleen maar onbegrensde mogelijkheden.