Hitler de (bijna) onsterfelijke
Over de Tweede Wereldoorlog verschenen sinds 1945 wereldwijd tussen de 1,6 en 1,7 miljard boeken. Aan die berg een nieuwe titel toevoegen vereist lef en tenminste een originele invalshoek. De Britse historicus Roger Moorhouse vond hem in het verhaal van de aanslagen die op de Führer werden gepleegd. Het leverde niet alleen een spannend boek op, je leert ook nog wat interessante dingen over het vorige mondiale conflict.
Al zo ongeveer vanaf het moment dat Hitler een factor van enig belang werd in de Duitse politiek, waren er types die hem naar het leven stonden. Aanvankelijk waren dat goedwillende amateurs of ongeorganiseerde gekken, die soms toch een enorme inventiviteit plus het nodige doorzettingsvermogen lieten zien. Bekend is de aanslag in de Bürgerbraukeller in München, waarvoor Georg Elser zich nacht aan nacht in het gebouw liet opsluiten, bezig met het uitzagen van een holte in de pilaar waarin hij zijn bom kon verstoppen. Daarbij moest hij telkens wachten tot de toiletten automatisch werden doorgespoeld, zodat niemand kon horen waar hij mee bezig was.
Onkwetsbaarheid
De aanslag van Elser is symptomatisch voor het genre. Op zich liep alles perfect, maar door een ongelooflijk toeval verliet de nazileider eerder dan voorzien de bijeenkomst, zodat alleen wat loslopend voetvolk om het leven kwam. Geen wonder, dat Hitler begon te geloven aan zijn eigen onkwetsbaarheid. Vooral ook toen navolgende aanslagen allemaal hun doel misten, met als bekendste natuurlijk die van Von Stauffenberg, de Wehrmachtofficier die uit weer geheel andere motieven de dictator een kopje kleiner wilde maken.
Naarmate de jaren verstreken ging een bont gezelschap op jacht, de meeste na ampele overweging. Binnen conservatieve Britse legerkringen bijvoorbeeld werden politieke aanslagen ‘not sport’ bevonden. Dat weerhield de geheime dienst niet van woeste, allemaal falende plannen. De Sovjets lukte het evenmin, terwijl die toch ruime ervaringen hadden in het uit de weg ruimen van buiten de landsgrenzen vertoevende vijanden. Denk aan Trotski.
Vaak sneuvelde een project al nog voordat de uitvoering kon beginnen. Sommige geallieerde analisten zagen Hitler liever in leven, gezien de enorme strategische blunders die hij als opperbevelhebber maakte.Een hoge nazi als Albert Speer speelde aan het einde van de oorlog met het idee, maar liet dat om allerlei vage redenen weer varen. Anderen lieten zich afschrikken door de steeds scherpere veiligheidsmaatregelen dan wel de te verwachten represailles en andere ongewenste gevolgen. Het lijkt nu heel makkelijk, maar toen was niet te voorzien wat zou gebeuren als Hitler daadwerkelijk naar de andere wereld werd geholpen. Het gevaar van een nog repressievere nazidictatuur onder leiding van een psychopaat als SS-leider Himmler was niet ondenkbeeldig. Des te ironischer dat juist Himmler in het bittere einde zijn Führer liet vallen en vrede wilden sluiten met de geallieerden. Die daar zoals bekend niet op ingingen. Pas in de meidagen van 1945 lukte dan uiteindelijk de uit de aard der zaak allerlaatste aanslag op het leven van Hitler. Alleen moest hij daar dan wel zelf aan te pas komen.
Moorhouse schrijft het allemaal zeer leesbaar op en maakte er een spannend relaas van, een echte pageturner, vol met sprekende details die het allemaal nog verlevendigen. De prijs voor het allermalste initiatief gaat tenslotte naar de Amerikanen, die de preutse Führer vanuit bommenwerpers wilden bestoken met tonnen pornografie. Wat mij betreft een plan dat een eigen boek meer dan waard is. Een speciale eenheid was maanden bezig met het verzamelen van geschikte erotica, maar toen ze het plan voorlegden aan de luchtmacht veegde die het schaterlachend van tafel. Blijft de vraag waar deze enorme schat aan historisch materiaal sindsdien is gebleven.
