De wereld van morgen? Een liefdeloos Armageddon
Halverwege Joost Vandecasteeles debuut zegt één van de personages tegen de ikfiguur over de wereld die de schrijver heeft geschapen: ‘Het is een onverwoestbaar ding geworden en zoals het monster van Frankenstein zal het gewoon blijven bestaan zonder ons.’ Vandecasteele doet zijn uiterste best om zijn eigen sci-fi wereld om zeep te helpen. Zijn verhalen doen het ergste vermoeden voor onze toekomst.
In 2007 won Vandecasteele de door het Utrechtse literair tijdschrift Lava Literair ingestelde Brandende Pen. Een prijs voor het beste literaire korte verhaal van de hand van een nog niet gepubliceerde schrijver. In Vlaanderen is de Brusselaar reeds een bekende verschijning door zijn tv-optredens in het stand-up comedy-programma Comedy Casino Cup. Vandecasteele is bovendien theatermaker en presentator. Van fulltime schrijven is bij de debutant dus nog geen sprake. Dat is jammer.
Overconsumptie
Hoe de wereld perfect functioneert zonder mij is een verhalenbundel zoals een verhalenbundel moet zijn: coherent, een duidelijk overkoepelend thema en geschreven met de vaart van de wereld waarin de verhalen zich afspelen.
In tien verhalen schetst de auteur in noodtempo een afschuwelijk Armageddon dat meer weg heeft van onze wereld dan we zouden willen. In ‘Genesis: CityBis’, één van de hoogtepunten uit de bundel, is de ik-figuur op bezoek in CityBis, het winkelcentrum annex appartementencomplex dat zó monstrueus, zó enorm is dat de bewoners er niet meer uit kunnen, als ze dat al zouden willen. Want, geef toe, zouden we niet allemaal in ons eigen winkelcentrum willen wonen? Vandecasteele spant een net van overconsumptie, waar mensen zich als willoze haringen in laten strikken.
De volgende dag levert even weinig op als de vorige. Hoewel ik het gevoel heb dat ik heel beredeneerd te werk ga, lijkt deze plek bestand tegen iedere logica. Verdiepingen zijn kopieën van elkaar en de roltrappen lijken nergens naartoe te leiden. Elke keer schrijf ik een nieuwe stapel servetten vol met mogelijke ontsnappingsroutes, maar geen enkele daarvan levert iets op.
Perfect
Het ‘perfect functioneren’ uit de titel is eenzelfde, wrang-komische vondst van een schrijver die weet hoe hij van humor zijn wapen kan maken. De titel is afkomstig uit het titelverhaal – meteen ook het langste verhaal – waarin de wereld afstevent op een oorlog die eindigt in een kaalslag, met de ik–figuur als een van de weinige overlevenden. Is het de oorlog waar de schrijver op preludeert in Genesis: CityBis? De oorlog waar de verveelde Europeanen van morgen voor (ik herhaal: vóór) protesteren? Het wordt niet duidelijk en het doet er ook niet zoveel toe: ook in vredestijd is Vandecasteeles wereld er één vol narigheid.
Behalve de soms magisch-realistische thematiek die de bundel kenmerkt, is het vooral de humor, de harde standup-humor, waarmee Vandecasteele zo goed uit de voeten kan,die de aandacht trekt. Zijn grappen gaan regelmatig over de grens, maar in de wereld van CityBis zijn er al lang geen grenzen meer.
Tijdens onze laatste dagen gebeuren er vreemde dingen in deze metropolis. Niet alleen de meest zichtbare zaken, zoals de plaag van dooie tieners die maar blijft opduiken.
Hij verzamelt iedere flyer die hij op zijn weg tegenkomt en beschouwt elk als een persoonlijke uitnodiging.
Pas op, roept de schrijver, we zitten op een eenrichtingsweg richting de volledig vereenzaamde samenleving. Eén opwekkende gedachte die na lezing blijft hangen: met Vandecasteele kunnen we weer een Vlaming toevoegen aan de lijst jonge auteurs wier boeken het waard zijn om naar uit te kijken.
