IDFA 2009

Deel 1 | Deel 2 | Deel 3: When You’re Strange | Deel 4 | Deel 5

Inhoud: Freetime Machos | Google Baby | Monica and David | The Moon inside You | Mum | Six Weeks | Talhotblond

Rugbycompetitie met een homo-erotische ondertoon
Freetime Machos – Feature-Length Competitio
Mika Ronkainen •  Finland, Duitsland, 2009

Een Finse äijyys is een echte man, zo eentje die met blote handen zijn eigen huis bouwt. Maar omdat ook in Finland de emancipatie keihard heeft toegeslagen, is een äijyys een macho met een knipoog; hij maakt misschien vrouwonvriendelijke opmerkingen, maar ondertussen weet iedereen dat hij zonder morren het huishouden doet. Voor de teamleden van de matige rugbyclub uit Oulu, Noord-Finland, is de wekelijkse competitie het enige moment dat ze hun innerlijke äijyys vrij kunnen laten. Het spel gaat er hard aan toe. Ook in de ‘derde helft’, met een biertje in de sauna, is het testosteron alom aanwezig. De rest van de week kunnen ze hun mannelijkheid nauwelijks kwijt: Nokia, de belangrijkste werkgever in Oulu, ontslaat een groot deel van het personeel, zodat sommige teamleden geen kostwinner meer zijn. Goedmoedig sjouwen ze rond met kinderen en buggy’s.

Regisseur Mika Ronkainen brengt het geworstel, zowel op als buiten het veld, voortvarend in beeld. Rugbywedstrijden worden begeleid door opzwepende punk en regelmatig in slow-motion afgespeeld of zelfs stilgezet. Strijkers omlijsten de gesprekken van de mannen. Door de wedstrijden te nummeren, ontstaat er een natuurlijke en spannende verhaallijn: zal het het team lukken om dit jaar niet te degraderen?

Gaandeweg focust Ronkainen steeds meer op de vriendschap tussen aanvoerder Mikko en zijn beste vriend Matti. Subtiel ontstaat er een homo-erotische ondertoon waarvan je je kunt afvragen in hoeverre die er door Ronkainen zelf is ingelegd. Het is een intrigerend gegeven, maar ook onnodig; zonder was Freetime Machos ook een verfrissende en melancholieke film geweest over mannelijkheid in de eenentwintigste eeuw.
Terug naar boven | Deze film op site IDFA

Israëlisch zaad, Amerikaanse eitjes en een Indiase baarmoeder
Google Baby – Mid- Length Competition
Zippi Brand Frank • Israel, 2009

‘De werkelijkheid verzin je niet’ is de tekst waarmee het IDFA zichzelf aanprijst. Dat geldt zeker voor de inhoud van Google Baby. Een Israëlische ondernemer zet een handeltje op in baby’s. Kinderloze stellen kunnen bij hem een bestelling doen voor een eitje, een zaadje, of allebei. Eitjes laat deze Doron uit de Verenigde Staten komen. Nadat de embryo’s in een laboratorium zijn gemaakt brengt Doron ze persoonlijk naar India, waar arme vrouwen klaarliggen om bevrucht te worden. Negen maanden later komt er een blank kindje ter wereld dat naar de trotse ouders in Israel wordt gevolgen. 

Weinig bloemetjes en bijtjes dus. In de maakbare wereld van Doron is geen ruimte voor moraal. Om die reden is het jammer dat regisseur Zippi Brand Frank de gebeurtenissen alleen registreert, maar er verder geen vragen bij stelt. Het publiek krijgt weliswaar de kans om een eigen mening te vormen over Dorons praktijken, maar het was interessant geweest om hem die te horen verdedigen.
Terug naar boven | Deze film op site IDFA

Persoonlijk portret van een dolverliefd stel
Monica and David – First Appearance Competition
Ali Codina • USA, 2009

Monica, het nichtje van filmmaker Ali Codina, gaat trouwen met David. Het paar heeft er in toegestemd om een jaar door Codina gevolgd te worden. Onder de familieleden zijn de verwachtingen over het huwelijk hooggespannen. Misschien kunnen Monica en David straks wel samenwonen, voor zichzelf zorgen en in hun eigen levensonderhoud voorzien. Een grote roze wolk omhult het eerste half uur van de film.

De realiteit blijkt zoals altijd weerbarstiger. Er is geen sprake van dat Monica en David zelfstandig kunnen wonen. Ondanks hun verliefdheid en het feit dat ze samen slapen, kan er van kinderen zeker geen sprake zijn. ‘Het zijn zelf eigenlijk kinderen,’ zegt Monica’s moeder. En dus draait haar hele leven om dat van haar dochter en schoonzoon.

Monica and David is een liefdevol portret van een stel met het syndroom van Down en van alle mensen om hen heen die voor ze zorgen. De documentaire stelt belangrijke maatschappelijke vragen. Vroeger werden mensen met het syndroom van Down niet zo oud, maar tegenwoordig is de kans veel groter dat ze hun ouders overleven. Met grote zorgen voor die ouders tot gevolg. Want wie is bereid om zijn hele leven op te offeren aan een stel dat weliswaar een liefdevollere relatie heeft dan sommige ‘normale’ koppels, maar dat niet zelfstandig een maaltijd kan klaarmaken?
Terug naar boven | Deze film op site IDFA

De kracht van menstruatie
The Moon inside You – Reflecting Images – Panorama
Diana Fabiánová • Spanje, Frankrijk, Slowakije, 2009

Over menstruatie wordt wereldwijd voornamelijk gezwegen. Reden voor de Slowaakse Diana Fabiánová om er een documentaire over te maken, The Moon inside You. In de voice-over verklaart ze dat ongesteldheid in allerlei culturen met mythes wordt omgeven, om dan over te springen naar een bonte stoet internationale ‘deskundigen’ die meer over het onderwerp zouden weten. Er is een buikdanseres die vrouwen leert om hun baarmoeder zelfstandig te bewegen, met minder kramp tot gevolg. Er is een antropoloog die verklaart dat vrouwen zich tegenwoordig niet meer bewust zijn van de geweldige kracht van hun menstruatie. Welke kracht? Fabiánová is alweer verder, naar een enge arts die implantaten tegen ongesteldheid inbrengt. En dan is er nog een dichteres die haar vrouwelijkheid heeft omarmd en vrouwen aanraadt om te leren van wat hun gevoelige buien blootleggen. ‘Als je menstrueert, ben je pas echt jezelf.’

Het geheel wordt opgepimpt met oude voorlichtingsfilms, Slowaakse televisiebeelden, mooie animaties en een videodagboek van een vertederend elfjarig meisje. Fabiánová zelf speelt een grote rol in The Moon inside You, waardoor nog meer de indruk ontstaat dat we hier met een Michael Moore-adept te maken hebben. Maar waar Moore in ieder geval sociaal-politieke onderwerpen aan de kaak stelt, komt Fabiánová met een quasi-spiritueel pamflet dat het in potentie boeiende onderwerp geen recht doet.
Terug naar boven | Deze film op site IDFA

De grappigste homevideo’s
Mum – Short Competition
Adelheid Roosen • Nederland, 2009

Er bestaan mensen die filmpjes van hun huilende kind naar de televisie sturen. Die mensen vinden het grappig dat hun kind van de trap valt of een schommel tegen het hoofd krijgt. Mum van Adelheid Roosen doet enigszins aan dat soort homevideo’s denken. Dat komt omdat haar moeder net zo kwetsbaar en machteloos is als de kinderen in die zogenaamd grappige filmpjes.

De moeder van Adelheid Roosen heeft de ziekte van Alzheimer. Gekleed in een luier, een zwarte bh en steunkousen ligt ze op de grond. Roosen ligt naast haar, in dezelfde outfit, en luistert glimlachend naar haar moeders onsamenhangende gepraat. In andere scènes zijn het Roosens zus, tante en oom die haar moeder met zorg omringen. Ze wordt gestreeld, gevoerd en in bad gedaan. Het zijn zonder meer mooie beelden, keurig geframed en met de beste bedoelingen opgenomen. Toch wringt hem daar de kous: Roosens moeder heeft duidelijk geen idee dat ze de hoofdrol speelt in een kunstwerk van haar dochter. Zou ze er in haar volle verstand mee hebben ingestemd om zich brabbelend, gekleed in een luier, te laten filmen? Moet er behalve een eventuele euthanasieverklaring bij ouders van creatieve mensen voortaan ook om een kunstverklaring worden gevraagd, waarin die mensen kunnen aangeven of ze in de toekomst, als ze er niet meer zo bij zijn, willen dienen als onderwerp voor bijvoorbeeld een documentaire? Het is geen slecht idee. Het zou de moeder van Roosen een flinke vernedering hebben bespaard.
Terug naar boven | Deze film op site IDFA

Door de ogen van een baby
Six Weeks – Short Competition
Marcin Janos Krawczyk • Polen, 2009

Het schijnt dat baby’s niet alleen onscherp zien, maar ook nog eens ondersteboven. De Pool Maric Janos Krawczyk maakt gebruik van deze kennis in Six Weeks, dat hij deels door de ogen van een baby vertelt. Met een wazige blik ontdekt de kleine dat hij na zijn geboorte niet op de buik van de moeder wordt gelegd, maar door vreemde vrouwen wordt meegenomen naar een zaaltje vol pasgeborenen. De moeder leren we ook kennen. Ze heeft geen geld om een tweede kind op te voeden, daarom staat ze de baby af ter adoptie. In een trieste scène laat ze speelgoed en een bidprentje achter voor haar kind. Even later komen de nieuwe ouders de kleine ophalen.

Goed aan Six Weeks is dat er zonder uitleg toch veel wordt gezegd. De titel slaat op de periode waarop de moeder zich nog kan bedenken. Het is een effectieve korte film die slim gebruik maakt van cinematografische stijlmiddelen om de kijker in het verhaal te betrekken. Zoveel documentaires vanuit het perspectief van een pasgeborene waren er nog niet.
Terug naar boven | Deze film op site IDFA

Internet is evil
Talhotblond – First Appearance Competition
Barbara Schroeder • USA, 2009

Hoe gevaarlijk is het internet? De volledige anonimiteit, waarin je je volstrekt anders kunt voordoen dan je bent, is voor velen bevrijdend, maar er kleven ook gevaren aan. Degenen die hameren op de nadelen kunnen hun lol op met Talhotblond. Een onschuldige jonge man wordt vermoord omdat iemand zich voordoet als iemand anders. Wie heeft er nog meer bewijs nodig dat het internet evil is?

Documentairemaker Barbara Schroeder gebruikt grove middelen om duidelijk te maken  wat voor een drama zich heeft afgespeeld. De film begint origineel: de voice-over die de film begeleidt is zogenaamd van de vermoorde Brian Barret. Hij vertelt hoe hij in de weg stond tussen de 47-jarige Tom Montgomery (militarysniper) en de 18-jarige Jessi (talhotblond), die elkaar alleen online leren kennen. Chats van het tweetal worden op slimme wijze vermengd met foto’s en interviews. Schroeder permitteert zich veel vrijheden. Zo laat ze Barret in de voice-over zeggen: ‘Ik ben blij dat ik niet heb hoeven meemaken wat er daarna gebeurde.’ Ze geeft hem meningen die wellicht helemaal niet stroken met de werkelijkheid. Maar vooruit, vernieuwend is het wel, een dode verteller in een documentaire.

Het sterkste aan Talhotblond is de twist, die helaas in sommige beschrijvingen van de film al werd verklapt. Daarna ontspoort de documentaire tot een goedkope, sentimentele, soms ronduit ranzige reportage zoals je die ’s avonds laat op SBS 6 aantreft. Jammer, want een minder sensatiebeluste regisseur had met het ongelofelijke verhaal van Talhotblond een echte festivalhit in handen gehad.
Terug naar boven | Deze film op site IDFA