Schaduwen en muggenziften

Christi’s onderzoek levert niets concreets op en hij twijfelt aan de schuld van de jongen en de betrouwbaarheid van de informant. Als hij van superieuren toch te horen krijgt dat de jongen wordt gearresteerd, raakt Christi in gewetensproblemen, wat leidt tot een discussie met zijn strikte baas. Want wat is een geweten eigenlijk? En wat is de wet als je die niet kan uitvoeren?

Droge observaties

Police, Adjective is zo droog gefilmd en bevat zo weinig actie dat je als kijker niet weet of je nog verder moet kijken. Waar er in films over politieonderzoeken meestal gemonteerd wordt naar het moment waar het allemaal om draait – een crimineel die betrapt wordt — toont regisseur Corneliu Porumboiu wat er eigenlijk 90 procent van de tijd gebeurt en dat is vooral wachten.

De stijl die Porumboiu hanteert is cinema die is teruggebracht tot het minimale, maar hij weet vervreemdende gekunsteldheid te vermijden. Dit heeft vooral te maken met de onesthetische droogheid van de composities. De film heeft geen mooie plaatjes en alles is alledaags, saai en kleurloos. Dit is cinema waar alle franje, verleidelijkheid en kunstmatigheid is weggestript en waar de camera alleen een registratiemiddel is, zoals in een documentaire.

Dit maakt de film soms moeilijk om te volgen. Het zien van Christi’s vruchteloze schaduwacties is soms net zo frustrerend als het wachten op een bus die te laat is. Maar dit vormt natuurlijk het thema van de film, die ondanks zijn dode tijd net zo kritisch is over politiewerk als een tv-serie als The Wire.

Macht en taalspelletjes

Dit blijkt vooral uit het laatste deel van de film, waarin wordt getoond hoe moeilijk het is om als agent je individuele geweten te verzoenen met de wensen van je superieuren. De kijker is op dat moment al getuige geweest van de procedures die Christi doorloopt binnen het politiebureau, waar hij door norse collega’s van het kastje naar de muur wordt gestuurd en op zijn vingers wordt getikt als hij zich niet houdt aan de juiste procedures.

Dit is de voorbode voor een ongemakkelijke discussie met zijn baas (gespeeld door Vlad Ivanov, net zo dreigend als in 4 maanden, 3 weken en 2 dagen) die zijn geweten ter discussie stelt door te muggenziften over definities en zijn bevoegdheden.

Taalanalyse

Net als in Porumboiu’s 12:08 East of Bucharest (2006) bevat Police, Adjective ook veel subtiele humor. In een meesterlijke scène moet Christi thuis steeds maar weer luisteren naar een kitscherig nummer dat zijn vrouw mooi vindt. Hij analyseert uiteindelijk de gezongen teksten en bespreekt ze met zijn vrouw. Het vormt de eerste stap van de taalanalyse die later in de film voorkomt.

In het thema van taal en zijn relatie met ons handelen is de film te vergelijken met Nicolas Klotz’ La question humaine. In die film komt een bedrijfspsycholoog erachter dat de taal die gebruikt wordt in de jaarverslagen en rapporten van zijn bedrijf, overeenkomsten vertoont met de woorden die de nazi’s gebruikten om de Endlösung te definiëren.

Betekenis en waarde

Police, Adjective toont ook hoe een organisatie het handelen van een individu en zijn denken kan bepalen door de taal naar zich toe te trekken. Dit gebeurt door het definiëren van taken, functies en bevoegdheden, maar ook door het herdefiniëren van woorden die voor een individu een andere betekenis en waarde hebben. Zo worden ambtenaren en werknemers in een bedrijf gedwongen om hun eigen taal en handelen op te geven voor de taal van hun organisatie.

De film gaat niet zo ver en is zeker niet zo duister als het Orwelliaanse La question humaine, maar de film is geloofwaardig in de kleine frustraties en absurditeiten die hij aan de kaak stelt. Ze zullen herkenbaar zijn voor iedereen die in een organisatie werkt en zich afvraagt waarom je soms dingen moet doen die indruisen tegen je geweten en je verstand — een twijfel die al snel verandert in medeplichtigheid.