Boeken / Fictie

Poëtische mixed media

recensie: Tonnus Oosterhoff - Leegte lacht

Tonnus Oosterhoff breekt zichzelf graag los van de vorm. Zijn nieuwe bundel Leegte lacht staat vol stijluithalen en onverwachte samenraapsels. Natuurlijk eist een poëet zijn vrijheid, maar bij Oosterhoff gaat er nog een extra schep eigenheid bovenop.

De naam van Oosterhoff duikt vanaf de jaren negentig op in de Nederlandse poëziewereld. Critici waarderen de compromisloze stijl van de poëet die in de loop van zijn carrière al meerdere poëzieprijzen in de wacht heeft gesleept. Hoe verder hij zijn eigen stijl ontwikkelt, hoe meer hij de gebrokenheid van de tijdgeest laat zien. Zijn nieuwe bundel vormt een postmodernistisch commentaar op vorm en beleving.

Barbapapa

Niet vies om statements te maken die je moet verteren, rekent Oosterhoff scherp af met zijn belevingswereld. In het gedicht ‘Overal in Nederland vandaag hetzelfde weer’, noemt hij Barbapapa een gruwel, maar Oosterhoff ontpopt zich poëtisch net zoals de paarse kindercartoon. Nooit kunnen uitgaan van verwachtingen van wat er komen gaat.

Oosterhoff zal de lezer uitdagen op zo’n manier dat het de verhouding met de realiteit op scherp stelt. Politiek, natuur, popcultuur, alles mag en wordt gebruikt als een poëtisch mixed-mediawerk. Dit maakt zijn werk ook iets waarin tijdelijkheid mag bestaan. Oosterhoff geeft vaak een duiding van plaats en tijd. Daarin horen ook eigentijds heroïsme, hardheid en het fragmentarische van onze multimediamaatschappij thuis.

Andere vorm van werkelijkheid


Hij leidt ons weg van de ene werkelijkheid om gelijk een andere vorm van werkelijkheid te duiden. Oosterhoff is dan weer direct, dan weer verkondigt hij statements die naar binnen graven. Het zijn frasen die het verhaal op een fundamentele manier willen herschikken en vertellen. Met een toegankelijke aanzet neemt hij je mee op de golf van het moment, zoals een klein fragment laat zien:

(Ze hebben buik thuisgebracht.
Als rug hem niet had beschermd,
Dan had hij het niet overleefd.)

Buik, rug, poes óp, muis ónder de bank
Kijken een film over diepzee.
Daar wonen wezens met enkele randen.
‘De druk is er enorm,’ leest buik.

Poes stelt zich vis voor. Muis denkt:
‘Nu is het vis, straks muis.’
Rug staat onaangedaan, buik streelt
Nat van tranen poes. Een weekdier
Harder dan hij hem heeft geschopt en verlaten.

Voelbare wrijving

Je wilt opletten in de fragmentarische prozaïsche gedichten van Oosterhoff. Hij wringt zichzelf in vrijheid en deze wrijving is zin na zin voelbaar. Het levert een spanning op die een drijvende kracht wordt in een bundel met een moderne sensitiviteit. Lyriek is achterover zitten en daar is Oosterhoff niet van gediend. Hij zet een slim doolhof op van redenaties die elkaar spiegelen en afbreken. Het doet de lezer geloven in een bouwwerk waarin hij zich bevindt, maar dit kan net zo goed een spiegeling zijn van volkomen leegte.